Nhật Bản bỏ Tết m lịch như thế no
RFA

 

Người dân Nhật ?ón n?m m?i dương l?ch tại Đền Minh Tr?, Tokyo. 1/1/2019.
Người dn Nhật đn năm mới dương lịch tại Đền Minh Trị, Tokyo. 1/1/2019.

 

C một dn tộc Đng nhưng khng đn Tết nguyn đn m lịch, đ l dn tộc Nhật Bản.

Nhật dịp xun mới m lịch, mời độc giả nghe học giả Đỗ Thng Minh, một nh nghin cứu văn ha v ngn ngữ sống rất lu tại Nhật Bản cho biết một số điều xung quanh việc người Nhật bỏ Tết m lịch hơn 100 năm trước đy.

Học giả Đỗ Thng Minh: Họ l một quốc gia Đng phương nn cũng c ngy Tết ta. Rồi tiếp xc với phương Ty họ c thm ngy nữa thnh ra hai ngy Tết m lịch v dương lịch như chng ta vậy. Nhưng tới thời Minh Trị Thin Hong, ln ngi năm 1868, tức trước trận Mậu Thn của mnh đng một thế kỷ, ni vậy để dễ nhớ, v năm năm sau, tức 1872, với tro lưu đổi mới, canh tn để đuổi theo Ty phương, họ thấy hai ci Tết như vậy lộn xộn. Hồi đ người Nhật đ mạnh hơn mnh nhiều trong chuyện giao dịch quốc tế, hết Tết ty rồi lại Tết ta, n trở ngại, với lại hai ci giao dịch n gần nhau qu, đm ra n ph th giờ. Thế l người Nhật bn đổi, nhập hai ci Tết lm một. M by giờ cuộc sống của mnh khng cn ảnh hưởng mặt trăng nhiều nữa, nn ci m lịch khng cn ảnh hưởng nhiều m vấn đề l hội nhập với tro lưu thế giới. Nhưng phong tục Tết họ khng đổi, m chỉ dời ngy thi.

Cho tới ngy hm nay vậy l người Nhật đ đổi 146 năm rồi. Trn lịch của Nhật chỉ cn ngy ty, v khng cn người Nhật nhắc đến Tết ta nữa cả.

Knh Ha RFA: Trong hơn 100 năm đ th c khi no người Nhật tiếc nuối những ngy thng cũ đ khng, v ta biết họ cũng l một dn tộc rất trọng truyền thống?

Học giả Đỗ Thng Minh: Bất cứ quốc gia no cũng c sự tranh chấp giữa mới v cũ. Thnh ra ban đầu ti nghĩ l người Nhật cũng tranh ci dữ lắm. Như Việt Nam mnh by giờ mỗi năm tới Tết, th cứ rộ ln chuyện c nn đổi hay khng.

Một trong những người nu kiến ny l ng V Tng Xun. ng học nng nghiệp bn Phi Luật Tn, nhưng c thời gian sang Nhật nghin cứu trnh luận n tiến sĩ về nng nghiệp. ng cũng l đại biểu quốc hội, v c vi lần ng đưa vấn đề ny ln. Nhưng dường như một số tr thức khc của Việt Nam cho rằng m lịch n đ thấm vo mnh th vậy n mới c khng kh Tết, chứ ăn tết dương lịch th n khng c khng kh tết. Mnh cn đi đi với no l ng to về trời, giao thừa, lễ lạt đủ thứ hết, m đổi th n tro cảng ngỗng, đổi sẽ kh.

Khoảng tm thế hệ rồi, người Nhật khng cn ai quan tấm đến chuyện đ (Tết m lịch) hết.
-Học giả Đỗ Thng Minh.

Vấn đề ở đy l qun tnh văn ha. Nhật cũng biết điều đ, họ cũng rất bảo thủ chứ khng phải khng. Nhưng trước tro lưu đuổi theo Ty phương, để ha nhập v tiến bộ, cho nn họ dứt khot, mặc d lc đầu cũng c dư luận phản đổi dữ lắm.

Nhưng đ một thế kỷ rưỡi rồi, khoảng tm thế hệ rồi, người Nhật khng cn ai quan tấm đến chuyện đ hết.

Knh Ha RFA: L một người Việt Nam, c kinh nghiệm với người Nhật, sống ở Nhật rất lu năm, th theo ng với tnh hnh Việt Nam hiện tại, x hội Việt Nam hiện tại th việc đổi sang một ci tết duy nhất l dương lịch th chng ta sẽ được lợi g? Khng lợi g?

Học giả Đỗ Thng Minh: Đối với một vấn đề văn ha lớn của dn tộc như vậy th n c nhiều cch nhn, c lợi hay khng lợi, v chng ta c chứng minh của nước Nhật rồi. Vấn đề nhưng chng ti trnh by lc ny, đ l qun tnh văn ha. By giờ nếu m hỏi th chng ti ni rằng hai ci tết n như vậy, nghỉ nhiều, m trong thời gian nghỉ khng giao dịch quốc tế được.

Việt Nam lại c vấn đề giao thng rất l hỗn loạn, tai nạn lc tết nhiều lắm.

 

Đn Tết m lịch tại phố Tu Yokohama. 2017.


Đn Tết m lịch tại phố Tu Yokohama. 2017.
 

 

Thnh ra ni về ci lợi thực dụng th nn đổi, nhưng m về mặt văn ha th phải c thời gian để chuẩn bị tin thần. M ci thay đổi ny n l qun tnh văn ha, n l một kha cạnh trong nhiều vấn đề của người Việt. Ti cho rằng nếu m đổi được th n cũng l một ci kch thch để đổi nhiều ci tư duy, ci văn ha khc.

Việt Nam mnh thấy ci g khng lợi th nn đổi, chứ nếu m khư khư ci qun tnh văn ha th sự vươn ln của x hội mnh kh bắt kịp thế giới.

Knh Ha RFA: Nhưng nếu nhn ở kha cạnh khc, v dụ như ở Mỹ, hai kỳ lễ Tạ ơn v Ging sinh rất gần nhau. V theo một số phn tch th lễ lạt cũng l dịp mua sắm, kch thch kinh tế. Vậy nếu chng ta giữ hai kỳ lễ Tết theo hướng đ th sao?

Đối với một vấn đề văn ha lớn của dn tộc như vậy (Tết m lịch) th n c nhiều cch nhn, c lợi hay khng lợi.
-Học giả Đỗ Thng Minh.

Học giả Đỗ Thng Minh: Vng chắc chắn. Như chng ti đ ni, một vấn đề lớn lun c ci lợi, ci hại. Ci hại l nghỉ nhiều, sức sản xuất chắc chắn l xuống rồi, rồi tai nạn nữa. Nhưng m kch thch nền kinh tế bằng mua sắm cũng c nữa.

Th mnh c kinh nghiệm Nhật Bản, họ cũng y như mnh thi. Ở Nhật vo dịp thng năm họ nghỉ rất di đến 10 ngy, với nhiều ci lễ dnh liền nhau.

Vấn đề lm việc v nghỉ l một sự qun bnh cho thương trường. Khi x hội thay đổi th sự sắp xếp, cơ cấu, bn sản xuất v bn tiu thụ phải thch ứng. Giống như ngy xưa bun bn trao tay, by giờ online, internet hết.

Knh Ha RFA: Hm nay l đng mng một Tết m lịch, đứng ở Nhật, một nơi bỏ Tết m lịch lu lắm rồi, ng c nhớ khng kh Tết m lịch Việt Nam khng?

Học giả Đỗ Thng Minh: Thật ra bn Nhật vẫn c khng kh Tết m lịch v c ba khu phố Tu, Yokohama, Kobe, v Nagasaki. V phố Tu bn Nhật c đặc điểm l rất sạch sẽ. Ni đến phố Tu ta nghĩ đến dơ, nhưng sống với Nhật th khng dơ được.

Họ l phố Tu, họ ăn hai ci tết. Rồi một số người Nhật cũng vui chơi. Người Nhật đốt pho bng vo ma h, cn Tết th họ lắng mnh với thin nhin, về qu thi. Thnh ra Tết th m thầm vắng lặng chứ khng rộn rng như ma h. Ma h đốt pho bng lớn lắm. Đối với người Nhật th Tết m thầm thi, nhưng nếu thch rộn rng th xuống phố Tu.

Phố Tu đn tết ty theo Nhật rồi lm tết ta lun. Cộng đồng người Việt chng ta hay cộng đồng người Hoa tại đất Nhật cũng ăn hai ci tết. Người Nhật chỉ một thi.

Knh Ha RFA: Tức l nh của học giả Đỗ Thng Minh vẫn c bn thờ gia tin trong mấy ny ny phải khng ạ?

Học giả Đỗ Thng Minh: Thực ra mnh ở hải ngoại th bn thờ gia tin khng đến như vậy đu, nhưng nh mnh c thờ ng cụ b cụ cht xu, tết c lm ci mm cht xu. M cộng đồng mnh bn đy nhỏ lắm, c tổ chức Tết ta nhưng m năm nay lại rơi vo thứ ba, khng được nghỉ nn khng lm lớn được.

Lu rồi khng c những hội Tết tưng bừng như ở Mỹ, m chỉ c những nhm nhỏ tụ tập tại nh thi. Rồi n cũng tri qua m thầm, một ngy như mọi ngy.

Knh Ha RFA: Rất cm ơn học giả Đỗ Thng Minh đ gp lời cho ma xun năm nay, knh chc ng một năm mới, d ở trn đất Nhật vẫn c một khng kh tết như ở Việt Nam vậy.

 

 

More reading